Značaj i uloga modela u agroekonomskim istraživanjima

Abstract

Poljoprivreda Srbije suočava se sa velikim brojem izazova koji značajno utiču na njen razvoj. Oni se, pre svega, ogledaju u tržišnoj liberalizaciji i globalizaciji ekonomskih kretanja. Mogućnost da poljoprivreda Srbije opstane u budućnosti, posebno sa ulaskom u EU, direktno je povezana sa njenom sposobnošću da učestvuje na evropskom i svetskom tržištu. Međutim, pristup tržištu imaju samo konkurentni, tačnije ekonomski jaki učesnici, koji ostvaruju profitabilnu proizvodnju, a ekonomske efekte ovako profitabilne proizvodnje ulažu u nova znanja, inovacije, savremenu tehnologiju, opremu i marketing. Da bi bila spremna da uspešno učestvuje u procesima globalizacije u svetskoj privredi, da izbegne sve njene negativne posledice, a da maksimalno iskoristi mogućnosti koje joj otvara, poljoprivreda Srbije mora koristiti rezultate tehničko-tehnološkog progresa, a naročito rezultate naučnih istraživanja. Celokupan razvoj poljoprivrede Srbije danas u najvećoj meri zavisi od razvoja privatnih poljoprivrednih gazdinstava, jer je opšte poznata činjenica da ona raspolažu sa najvećim delom proizvodnih potencijala. U celini posmatrano, poljoprivredna proizvodnja na ovim gazdinstvima je nedovoljno razvijena. Složenost pitanja unapređenja poljoprivredne proizvodnje na njima proizilazi iz činjenice da je potrebno rešavati ne samo tehničko-tehnološke, već i organizaciono-ekonomske i društvene probleme. U svakom slučaju, evidentno je da na njima postoje značajne rezerve resursa koje nisu dovoljno iskorišćene. Jedan od načina poboljšanja iskorišćavanja raspoloživih resursa je optimiranje strukture proizvodnje u skladu sa raspoloživim kapacitetima i objektivno postojećim ograničenjima. Da bi poljoprivredni proizvođač, kao pojedinac bio konkurentan, mora koristiti svoje ograničene resurse efikasno i efektno. Celishodnim izborom strukture proizvodnje, racionalnim korišćenjem zemljišta, rada i kapitala, poslovanje poljoprivrednog gazdinstva može postati profitabilnije, a uslovi života članova domaćinstva kvalitetniji. S obzirom da je, kako ističu Munćan i sar. 1 Saša Z. Todorović, asistent pripravnik, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet, Zemun telefon: 011/2615-315/406, e-mail: sasat@agrifaculty.bg.ac.yu 2 Mihajlo P. Munćan, saradnik u nastavi, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet, Zemun telefon: 011/2615-315/406, e-mail: mmuncan@agrifaculty.bg.ac.yu 3 Ivana S. Ivkov, saradnik u nastavi, Univerzitet u Beogradu, Poljoprivredni fakultet, Zemun telefon: 011/2615-315/406, e-mail: iivkov@agrifaculty.bg.ac.yu 202 (1993) problematika vezana za poljoprivredna gazdinstva i poljoprivredu uopšte prvenstveno organizaciono-ekonomske prirode i da je predmet istraživanja realan organizacioni odnosno proizvodni sistem na kome nije moguće eksperimentisati, mora se pristupiti formulisanju matematičkog modela, koji na sintetički i pregledan način opisuje stvarno postojeći, odnosno željeni oblik organizacije poljoprivredne proizvodnje, polazeći od realnih prirodnih i ekonomskih uslova. Težnja za stalnim unapređenjem poslovanja poljoprivrednih gazdinstava nameće potrebu za neprestanim usavršavanjem postojećih modela.

Knowledge presents the primary factor of development and therefore only those societies which are quick to educate their farm owners, can count on development of agricultural production. Scientific findings and solutions which are not properly passed on to agricultural producers are not useful at all. Nowadays, only the most competitive producers have market access. Those producers are financially strong and independent, realize profitable production and invest in research, innovation, modern technology, equipment and marketing. This study emphasizes mutual relation between science and education, on one hand, and development of agriculture and farms, on the other. Another objective is to indicate the significance and role of models in agro-economic research. The results of this study suggest that the graduates with Agro economic degree possess the wide range of knowledge and skills; from technicaltechnological, organizational, economic, to purely mathematical and statistical. They have the capacity to cope with decision making problems in everyday business, where the models that they are familiar with present a very useful tool.