Plasticity of vertisols from Pčinja district

Abstract

This paper presents the study of soil plasticity of vertisols from Pcinja District. Liquid (Wl) and plastic limit (Wp) were determined by the method of Atterbeg, and plasticity index (Ip) by calculation. The results showed that plastic limits of the studied calcareous vertisols are higher compared to non calcareous vertisols. Values of plastic limit (Wp) of calcareous vertisols are fairly uniform along the soil profile and vary from 23.37 to 25.85%. Values of plastic limits of non calcareous vertisols are much lower and range between 15.66 and 17.30%. Values of the liquid limits (Wl) also differ. Plastic limits of calcareous vertisols vary between 46.39 and 47.31%, while at non calcareous it range from 29.98 to 32.50%. Plasticity index is lower in non calcareous vertisols which indicates the dominant influence of montmorillonite clay.

Smonice pripadaju redu automorfnih zemljišta, klasi humusno-akumulativnih zemljišta sa A-AC-C građom profila. U Srbiji smonice zauzimaju površinu od 780.000 ha i najzastupljenije su u njenom centralnom delu - Šumadiji, istočnom - Negotinskoj Krajni, na jugu - Vranjska kotlina, na Kosovu i Metohiji kao i u severnim delovima Vojvodine oko Vršca i Bele Crkve (Škorić, 1986). Značajnu ulogu pri obrazovanju smonica imaju minerali gline iz grupe smektita (Rozanov, 1983). Na osnovu detaljnih istraživanja (Golubović, 2009) smonica Pčinjskog Okruga izdvojena su dva podtipa smonice na ovom području i to karbonatni i beskarbonatni koji se prilično razlikuju u sadržaju gline ( lt 0,002mm), u čijem sastavu najveći procenat pripada mineralima gline iz grupe smektita. Minerali gline iz grupe smektita povećavaju vrednosti indeksa plastičnosti i utiču na veličinu donje i gornje granice plastičnosti. Plastičnost zemljišta je veoma dinamična fizička osobina koja najviše zavisi od sadržaja i vrste minerala gline. Ispitivanja Ohotina i Tkačuka, cit. Bogunović (1988), pokazuju da se plastičnost u izvesnoj meri manifestuje već kod frakcije srednjeg praha, sa prečnikom od 0,01-0,005 mm. Po Aterbergu (1911), plastičnost zemljišta se može okarakterisati pomoću sledećih konstanti: donja granica plastičnosti gornja granica plastičnosti i indeks plastičnosti. Poznavanje veličine Aterbergove donje granice plastičnosti veoma je značajno radi pravovremene obrade zemljišta jer ona istovremeno predstavlja i gornju granicu fizičke zrelosti zemljišta za obradu. Cilj ovog rada je određivanje granice plastičnosti karbonatnog i beskarbonatnog podtipa smonica sa područja Pčinjskog okruga i izračunavanje indeksa plastičnosti.