Tradicionalna upotreba korovskih biljaka u lekovite svrhe na području Suve planine

Abstract

U ruralnim regionima Srbije kao što je područje Suve planine postoji snažno verovanje u moć lekovitog bilja, što je u vezi sa narodnom tradicijom stvaranom tokom proteklih vekova. Visok stepen upotrebe korovskih biljaka u narodnoj medicini proučavane oblasti, objašnjava se njihovom relativno lakom dostupnošću u prirodi, ali i mogućnostima gajenja. Etnobotanička istraživanja su obavljena tokom 2019. godine, metodom otvorenog i polustruktuiranog intervjua sa lokalnim stanovništvom. Intervjuisano je 66 ljudi. Etnobotaničkom analizom tradicionalne upotrebe lekovitih biljaka u regionu Suve planine ustanovljeno je da lokalno stanovništvo tradicionalno koristi 128 vrsta biljaka svrstanih u 48 familija. Od ukupnog broja zabeleženih vrsta, 62 (48,4%) pripadaju korovima u užem i širem smislu. Korovske vrste su klasifikovane u 26 biljnih familija, među kojima su najzastupljenije Asteraceae (19,35%), Lamiaceae (16,13%) i Rosaceae (6,45%). U biološkom spektru dominiraju hemikriptofite (51,6%), geofite (16,1%), terofite (6,5%) i prelazna grupa između terofita i hemikriptofita (6,5%), dok su ostale životne forme znatno manje zastupljene. Korovske vrste su cenobionti segetalnih i ruderalnih biljnih zajednica i njihovo prisustvo je direktno uslovljeno antropogenim uticajem. Analiza rezultata je pokazala da među zabeleženim vrstama maksimalnu upotrebnu vrednost (UV=1) imaju Achillea millefolium L., Gentiana lutea L., Hypericum perforatum L., Matricaria chamomilla L., Plantago lanceolata L., Plantago major L. i Thymus serpyllum L. U odnosu na način primene, 36 vrsta korovskih biljaka (58%) se upotrebljava interno, u formi čajeva ili u ishrani, 9 (14,5%) se primenjuje eksterno, najčešće u formi obloga, dok 17 korovskih vrsta (27,5%) ima i internu i eksternu primenu. Sprovedena etnobotanička istraživanja na području Suve planine pokazuju da korovske biljke imaju veliki značaj za etnomedicinu lokalnog stanovništva, što potvrđuje čitav spektar zdravstvenih problema i bolesti za koje se koriste: respiratorne, gastrointestinalne, urogenitalne, kožne, bolesti srca i krvnih sudova, metabolički poremećaji, upalni procesi, kao i za poboljšanje imuniteta i jačanje skeletno-mišićnog sistema. Generalno, poznavanje korovskih lekovitih biljaka i njihovog genetičkog potencijala na istraživanom području, omogućava sprovođenje ekoloških aktivnosti, koje uključuju održivi razvoj i ekološko upravljanje prirodnim resursima, kao što je lekovito bilje.