Ublaživanje suše primenom navodnjavanja u proizvodnji kukuruza

Abstract

Nizijske površine u Vojvodini, severnom delu Srbije, na kojima je koncentrisana biljna proizvodnja, su pod uticajem nestabilnih, nepredvidivih i promenljivih padavina tokom vegetacionog perioda, naročito od juna do avgusta. U zavisnosti od intenziteta suše, prinosi kukuruza mogu biti smanjeni i do 50 % u odnosu na prinose u uslovima navodnjavanja. U ekstremno sušnim godinama to smanjenje prinosa kod kukuruza može ići i do 80 %. Na oglednom punktu lociranom na površinama Poljoprivrednog kombinata Beograd (PKB) u jugoistočnom delu Srema u priobalju reke Save ispitivane su posledice suše i efekat navodnjavanja u proizvodnji kukuruza u periodu od 2000 do 2007. Pomoću automatske meteorološke stanice mereni su klimatski parametri, na osnovu kojih je definisan intenzitet suše i utvrđivano vreme navodnjavanja. Suma padavina u vegetacionom periodu (april-septembar) iznosila je od 200 mm u 2000 godini do 650 mm u 2001. Maksimalne temperature i broj tropskih dana (preko 30(C) značajno se razlikovao po godinama, ali najveći i najduži period bio je u 2007 godini, u kojoj je i bila najoštrija suša. Zemljište na kojem su vršena ispitivanja pripada tipu humoglej, sa više od 40% čestica gline prosečne plodnosti i nepovoljnih vodno-fizičkih svojstava. Sistem za navodnjavanje zahvata oko 600 ha i koristi opremu za navodnjavanje kišenjem. Kukuruz se u sistemu gaji na oko 20% površina. Voda za navodnjavanje se koristi iz glavnog kanala za odvodnjavanje i srednjeg je kvaliteta. Vreme navodnjavanja određivano je na osnovu vodnog bilansa zemljišta, koji je obračunavan korišćenjem modela napravljenog na osnovu FAO 56 IDP. U ispitivanom periodu suša je bila izražena u 2000, 2002, 2003 i 2007 godini sa različitim intenzitetom i u različitim delovima vegetacionog perioda. Suma padavina u vegetacionom periodu iznosila je oko 50% ili manje od potreba kukuruza za vodom. Iz tog razloga, da bi se podmirile potrebe kukuruza za vodom primenjivano je navodnjavanje, kada je godišnje dodavano od 80 do 160 mm vode, u zavisnosti od intenziteta suše. Maksimalan broj dana u kojima je kukuruz bio u vodnom stresu u uslovima bez navodnjavanja iznosio je od 85 dana u 2007 do 63 u 2000 godini u kojima su navodnjavanjem date i najveće količine vode. Prinos kukuruza bez navodnjavanja iznosio je po godinama od 3.42 do 6.21 t/ha u zavisnosti od intenziteta suše. Navodnjavanjem je prinos povećan do 40% u odnosu na uslove bez navodnjavanja.